5G en antennes
In juli 2020 is de vijfde generatie mobiele communicatie geïntroduceerd in Nederland. Drie mobiele operators bieden een commercieel 5G-netwerk aan. 5G maakt gebruik van bestaande en nieuwe zendmasten. Naar verwachting komen er ook kleine antennes bij.
Technische standaard voor 5G
De technische standaard voor 5G-mobiele communicatie is nog in ontwikkeling. Bedrijven die nieuwe apparatuur installeren houden er rekening mee dat deze ook met de 5G-standaard kunnen werken.
Frequenties voor 5G
Hoewel 5G een zendtechniek is die ook op de bestaande frequentiebanden van 2G, 3G en 4G gebruikt kan worden, heeft de Europese Unie drie specifieke frequentiebanden aangewezen voor 5G: de 700 MHz, 3,5GHz en 26 GHz.
Sinds 21 juli 2020 zijn de 700 MHz-, 1400 MHz- en 2100 MHz-frequentiebanden geveild. KPN, T-Mobile en VodafoneZiggo verworven vergunningen voor de drie geveilde frequentiebanden. Aan de vergunningen van de 700 MHz-band zijn een dekkingseis en snelheidsverplichting verbonden. De ingebruikname van de 3,5 GHz-band staat nu gepland voor 2023. Voor de 26 GHz-frequentieband is nog niet besloten of, en zo ja wanneer deze landelijk geveild gaat worden.
Wet- en regelgeving
Er is geen specifieke wetgeving die de introductie van 5G regelt. In de Telecommunicatiewet staan wel regels voor de uitgifte van frequenties en het delen van antenne-opstelpunten. Deze wordt eind 2021 aangevuld met nieuwe Europese regels. Gemeenten hebben via de Vereniging Nederlandse Gemeenten (VNG) invloed op de plaatsing van vergunningsvrije antennes door het Antenneconvenant. Voor antennes hoger dan 5 meter is toestemming van de gemeente nodig via een omgevingsvergunning. Een gemeente heeft geen invloed op het gebruik van een bepaalde frequentie, het aan- of uitzetten van het 5G New Radio zendprotocol (5G NR) of het gebruik van een bepaalde antennetechniek. Meer hierover vindt u op de webpagina informatie voor gemeenten.
Over de gewijzigde Telecommunicatiewet
De gewijzigde Telecommunicatiewet (Tw) is sinds maart 2022 van kracht. In theorie kan een provider of mastbeheerder nu al een verzoek indienen voor medegebruik van gemeentelijke infrastructuur voor de plaatsing van small cells. Onderzoek van Dialogic stelt wel dat er tot 2027 geen grootschalige uitrol van small cells wordt verwacht. De Leidraad medegebruik helpt gemeenten bij de inrichting van een proces om een verzoek om medegebruik af te handelen.
Dekkingseis en snelheidsverplichting
Vanaf eind juli 2022 geldt voor de vergunningen in de 700 MHz-band voor mobiele communicatie buitenshuis een dekkingseis en snelheidsverplichting. Dit betekent dat de mobiele operators ervoor moeten zorgen dat tenminste 98% van de oppervlakte van elke Nederlandse gemeente buitenshuis mobiele dekking verzorgen met een minimumsnelheid van 8 Megabit per seconde (Mbps). In 2026 moet deze minimumsnelheid 10 Mbps zijn.
5G en gezondheid
Alle 5G-antennes moeten, net als 2G-, 3G- en 4G-antennes, voldoen aan de internationale blootstellingslimieten voor elektromagnetische straling. De totale optelsom van alle elektromagnetische straling mag nooit boven deze limieten uitkomen.
In het kennisbericht '5G en mobiele communicatie' beantwoordt het Kennisplatform Elektromagnetische Velden de meest gestelde vragen over 5G, straling en gezondheid.
De Gezondheidsraad heeft de Tweede Kamer geadviseerd over 5G. Ze adviseert te wachten met de ingebruikname van de 26 GHz totdat meer onderzoek is gedaan. Zie ook het kennisbericht van het Kennisplatform Elektromagnetische Velden hierover. Het kabinet heeft de Tweede Kamer in een Kamerbrief geïnformeerd bij te willen dragen aan meer onderzoek en alle door de Europese Unie aangewezen 5G-frequenties in gebruik te nemen.
Factsheet verschillen 4G en 5G
Het Antennebureau krijgt veel vragen over wat het verschil is tussen 4G en 5G. In de factsheet ‘Verschillen tussen 4G en 5G, antwoorden op veel gestelde vragen’ beantwoorden we veertien veel gestelde vragen over het verschil tussen 4G en 5G. De factsheet kan ook gebruikt worden door gemeenten en andere lokale overheden die hier vragen van inwoners krijgen.
Metingen 5G-antennes
De Rijksinspectie Digitale Infrastructuur heeft op verschillende testlocaties en commerciële locaties metingen uitgevoerd om inzicht te krijgen in de elektromagnetische straling van 5G-antennes.
De resultaten van de 5G-metingen staan in het Antenneregister.
5G-antennes en zendmasten in het Antenneregister
In het Antenneregister staat per antenne-installatie de frequenties die in gebruik zijn. Dit geldt ook voor de locaties waar getest wordt met een 5G frequentie.
Experimenteerlocaties 5G
In het Nationaal Frequentieplan (NFP) staat per frequentieband voor welk soort gebruik een frequentie bestemd is. Voor ander gebruik van frequentieruimte dan in het Nationaal Frequentieplan (NFP) staat kan bij de Rijksinspectie Digitale Infrastructuur een experimenteervergunning aangevraagd worden. Dit is een tijdelijke zendvergunning (maximaal één jaar) voor niet-commercieel gebruik waarmee mobiele operators en andere partijen gecontroleerd tests kunnen uitvoeren.
Bij experimenteervergunningen voor 5G kunnen bijvoorbeeld andere bandbreedtes en/of andere zendvermogens gebruikt worden dan bij bestaande zendvergunningen.
Hieronder vindt u een overzicht van de actieve experimenteervergunningen voor 5G. De Rijksinspectie Digitale Infrastructuur verstrekt deze vergunningen, het Antennebureau publiceert ze op de website.
| Plaats | Postcode | Frequentie(s) | Einddatum vergunning |
| Amsterdam | 1018 JA |
700 MHz 3,5 GHz |
4/10/2023 |
| Delft | 2627 AP | 3,5 GHz | 31/10/2023 |
| Sas van Gent | 4551 BV | 3,5 GHz | 30/11/2023 |